Schaatsen op ijs is mogelijk door de vermindering van wrijving tussen het ijsoppervlak en de schaatsen.

Wanneer de schaatsen in contact komen met het ijs, oefent het gewicht van de schaatser druk uit, wat de bovenste laag van het ijs licht doet smelten, waardoor een dunne laag water ontstaat. Deze waterlaag fungeert als smeermiddel en vermindert de wrijving tussen de schaats en het ijs.

Wanneer zijwaartse kracht op de schaats wordt toegepast, bijvoorbeeld door met de voet naar de zijkant te duwen, ontstaat er een kleine druk op de waterlaag, waardoor de schaats over het gladde oppervlak glijdt. De schaatser kan de richting en snelheid controleren door verschillende krachten en hoeken met de voeten en benen toe te passen.

De sleutel tot schaatsen op ijs is een goed evenwicht behouden en de bewegingen beheersen om vallen te voorkomen. Schaatsers gebruiken de kanteling van het lichaam en de gewichtsverdeling om controle en stabiliteit te behouden terwijl ze over het ijs glijden.

Het is belangrijk op te merken dat het ijs koud genoeg moet zijn om zijn stevigheid te behouden en glijden mogelijk te maken.

Als het ijs te veel smelt, wordt schaatsen moeilijker en kan het gevaarlijk worden. Om deze reden zijn ijsbanen meestal gekoeld om een geschikt oppervlak voor schaatsen te behouden.